Учебник таджикского языка – Урок 19 – Упражнения 5-11

Урок 19

Упражнения 5-11

5. Вставьте предлоги.
Точикистон охири солхои ҳаштодум қариб ..*. рӯи ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ пеш рафта истода буд, ки чайги ҳамватанӣ оғоз ёфт. … иқтисодиёти ҷумҳурй … маблағи ҳафт миллиард доллари америкой зарар расонда шуд. … ин марҳилаи аз ҳама вазнин — давраи аввали мустақилият … ҳаёти кишвар … cap шуд ва … барқароркунии икгисодиёт шароит фароҳам омад. Азнавсозиву бунёдгузории корхонаҳои саноатй, … чумла … ҷалби сармояи хориҷӣ оғоз гашт. … чанд соли охир … ҳаёти сиёсй, иктисодй, иҷтимой ва фарҳангии Тоҷикистон тағйиротҳои калоне … амал омада истодаанд. Имрӯз … миқёси кишвар зиёда … 400 кони захираи нафту газ, ангиштсанг, тилло, нукра, намак, маводи сохтмон, обхои минералй ва шифобахш муайян гардидааст. Лаъли Бадахшону Конимансур Тоҷикистонро … дунё машҳур гардондааст. … айни ҳол … мамлакат 95 нерӯгоҳҳои хурд сохта шудааст. Вазъи ташкилоту корхонаҳои истеҳсолй, муассисахои маорифу тандурустй, фарҳанги ва маишиву иҷтимой … гӯшахои мухталифи мамлакат беҳтар гардида, кори онҳо тадриҷан … талаботи замон мувофиқ гардбнда шуда истодааст. Боду ҳавои кишвар … коридани пахта, ки онро … ин ҷо “тиллои сафед” ҳам мегӯянд, мувофиқ аст. Ин соҳа … замони Иттиҳоди Чамоҳири Шӯравии Сотсиалистй яке … бахшҳои афзалиятноки хоҷагии халқ … шумор^ерафт. Ҳоло дар ҷумҳурй … дастгирии соҳаи кишоварзй механизми қарздиҳии хурд фаъолона … роҳ монда шуда, як қатор лоиҳаҳои инвеститсионй мавриди татбиқ қарор гирифта истодаанд. Сарфи назар … ин, … мамлакат ислоҳоти иқтисодй идома дорад ва рохи рушди тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа пеш гирифта шудааст.

6. Вставьте изафет, где необходимо.
Мухолифати мусаллаҳона,.. солҳои 90-уми аср… гузашта дар кишвар боиси талафоти зиёди
ҷониву молиявй гардиданд. Созишнома… умумии истикрори сулҳ ва ризоият… миллй дар Точикистон 27 июни соли 1997 дар Москва аз ҷониби Президента Точикистон Эмомалй Рахмон ва роҳбарият… Итгаҳоди мухолифини Точикистон Саид Абдулло Нурй ба имзо расид. Бо ин мархила… аз хама вазнин… — давраи аввали мустақилият дар ҳаёта кишвар паси cap шуд. Азнавсозиву бунёдгузории корхонаҳо… саноатй, аз чумла бо чалби сармоя… хориҷй оғоз гашт. Дар ҳазорсолаи нав саноату иктасодиёт… Ҷумхурии Точикистон кувват гирифт. Дар чанд соли охир дар ҳаёт… сиёсй, иктисодй, иҷтимой ва фарҳанги… Точикистон тағйиротҳои калоне ба амал омада истодаанд. Ҳамчунин роҳу пулҳо… дорой аҳамията маҳаллй дар шаҳру нохияҳо… мамлакат бунёд ва барқарор шуда истодаанд. Дар қаламрав… Точикистон имкониятҳои густариш… додани саноати маъдани кӯҳй зиёд аст. Точикистон дорои захираҳо… фаровони об аст. Дар кишвар ба бунёдгузории нерӯгоҳхои хурди барқ… обй диқкат дода истодаанд. Дар айн… ҳол дар мамлакат 95 нерӯгоҳҳои хурд сохта шудааст. Вазъ… ташкилоту корхонахо… истеҳсолй, муассисахо… маорифу тандурустй дар гӯшахои мухталифи мамлакат беҳтар гардида, кори онхо тадричан ба талабот… замон мувофиқ гардонда шуда истодааст. Иклим ва обу замини кишвар барои парвариши тамом… навҳои зироат ва меваю сабзавот мусоид аст. Ҳоло дар ҷумҳурй барои дасттири… сохаи кишоварзй механизми қарздиҳии хурд фаъолона ба роҳ монда шуда, як қатор лоиҳаҳои инвеститсионй маврид… татбиқ қарор гирифта истодаанд. Азхудкунии заминҳо… нави обй идома дорад. Дар Тоҷикистон зироатҳои ғалладонагӣ, картошка… ва сабзавот низ парвариш меёбанд. Тоҷикистон мушкилоти зиёд.. иктисодӣ хам дорад. Сарф… назар аз ин, дар мамлакат ислоҳот… иқтисодй идома дорад.

7. Вставьте артикль, где необходимо.
Дар чанд соли охир дар ҳаёти сиёсй, иқтисодй, иҷтимой ва фархангии Тоҷикистон тағйиротҳои калон… ба амал омада истодаанд. Чанд… пеш агрегата дуюми нерӯгоҳи барқи обии “Сангтуда-1” ба истифода дода шуд. Имрӯзҳо… сохтмони нерӯгоҳҳои бузурги баркии Рогун ва “Сангтуда-2” босуръат идома ёфта истодааст. Ин соҳа дар замони Иттаҳоди Чамохири Шӯравии Сотсиалистй як… аз бахшҳои афзалиятноки хоҷагии халқ ба шумор мерафт. Иклим… ва обу замини кишвар барои парвариши тамоми навхои зироат ва меваю сабзавот мусоид аст.

8. Выберите нужный вариант из предложенных в скобках.
(барқароркунии, азнавсозии, азхудкунии) корхонаҳои саноатй, аз ҷумла бо ҷалби сармояи хориҷй оғоз гашт. Сарфи назар аз хама мушкилоти иқтисодй, сохтмони (роҳ, пул, саноат) аз тарафи Кароқорум ба тарафи шарқ ва ҷануби Осиё cap шуд. Дар хазорсолаи нав саноату иктисодиёти Ҷумҳурии Точикистон (вазъ, бунёд, қувват) гирифт. Тавассути сохтмони роҳу пулҳои дорой аҳамияти ҷумҳуриявй ва байналмилалй Тоҷикистон аз бунбасти (коммуникатсионй, кишоварзй, хориҷй) баромада истодааст. Ҳамчунин poxy пулҳои дорой аҳамияти (ҷумҳуриявй, маҳаллй, байналмилалй) дар шаҳру ноҳияҳои мамлакат бунёд ва барқарор шуда истодаанд. Дар қаламрави Точикистон имкониятҳои густариш додани саноатй маъдани (коммуникатсионй, кишоварзй, кӯҳӣ) зиёд аст. Имрӯз дар миқёси кишвар зиёда аз 400 кони захираи нафту газ, ангиштсанг, тилло, нуқра, намак, маводи сохтмон, обхои минералй ва шифобахш муайян гардидааст. (ангиштсанги, лаъли, обхои минералии) Бадахшону Конимансур Тоҷикистонро дар дунё машхур гардондааст. Дар кишвар ба бунёдгузории нерӯгоҳхои хурди (барки обй, нафту газ, маводи сохтмон) диқкат дода истодаанд. Пешрафта истеҳсолоти кишоварзй омили мухимтарини таъмини амнияти (галладонаи, озукавории, байналмилалии) Точикистон мебошад. Иклим ва обу замини кишвар барои парвариши тамоми навхои (зироат, саноат, укёнус) ва меваю сабзавот мусоид аст. Ҳоло дар чумхурй барои дастгирии соҳаи кишоварзй механизми (диқкати, дастгирии, қарздихии) хурд фаъолона ба рох монда шуда, як қатор (захирахои, лоиҳахои, роҳбариятҳои) инвеститсионй мавриди татбиқ карор гирифта истодаанд. (азхудкунии, ислоҳоти, истеҳсолоти) заминҳои нави обй идома дорад. наздиктарин ба рушди бомароми саноат ва умуман истеҳсолоти кишвар оварда мерасонад? Вазъи чиҳо беҳтар гардида истодааст? Кори онон тадриҷан ба чӣ мувофик гардонда туда истодааст? Омили муҳимтарини таъмини амнияти озукавории Тоҷикистон чист9 Боду ҳавои кишвар барои коридани чй мувофик аст? Сохаи пахтакорй дар замони Иттиҳоди Чамоҳири Шӯравии Сотсиалистй яке аз

9. Ответьте на вопросы по тексту.
а) Точикистон кай қариб аз рӯи ҳамаи соҳаҳои хоҷагии халқ пеш рафта истода буду дар ҷаҳон тағйироти азим рух дод? Аз мухолифати мусаллаҳонаи солҳои 90-уми асри гузашта ба иктисодиёти ҷумҳурӣ чй қадар зарар расонда шуд? Созишномаи умумии истикрори сулҳ ва ризоияти миллй дар Точикистон кай, дар куҷо ва аз ҷониби киҳо ба имзо расид? Баъди ин барои чй шароит фарохам омад? Азнавсозиву бунёди корхонаҳои саноатй, аз ҷумла бо чӣ оғоз гашт? Сарфи назар аз хама мушкилоти иқтисодй, сохтмони роҳ аз куҷо cap шуд? Саноату иктисодиёти Ҷумхурии Точикистон кай қувват гирифт? Чй Тоҷикистонро ба василаи марзи Чин ба уқёнуси Ҳинд баровард? Аз кадом вакт дар хаёти кишвар тағйиротҳои калоне ба амал омада истодаанд? Тавассути чй Точикистон аз бунбасти коммуникатсионй баромада истодааст? Дар шаҳру нохияхои мамлакат ҳамчунин чй бунёд ва барқарор шуда истодаанд? Дар қаламрави Точикистон имкониятхои густариш додани чй зиёд аст? Имрӯз дар миқёси кишвар чанд кони захираи нафту газ, ангиштсанг, тилло, нукра, намак, маводи сохтмон, обхои минералй ва шифобахш муайян гардидааст?
б) Чй Тоҷикистонро дар дунё машхур гардондааст? Точикистон дорой захирахои фаровони чй аст? Дар кишвар ба бунёди чй диккат дода истодаанд? Дар айни ҳол дар мамлакат чанд нерӯгоҳҳои хурд сохта шудааст? Чанде пеш кадом агрегата нерӯгоҳи барки обии “Сангтуда-1” ба истифода дода шуд? Имрӯзҳо сохтмони кадом нерӯгоҳхо босуръат идома ёфта истодааст? Чй дар солхои бахшҳои афзалиятноки чй ба шумор мерафт? Чй барои парвариши тамоми навҳои зироат ва меваю сабзавот мусоид аст? Ҳоло дар ҷумҳурй барои дастгирии сохаи кишоварзй кадом механизм фаъолона ба роқ монда шудаву чй мавриди татбиқ карор гирифта истодааст? Азхудкунии чиҳо идома дорад? Дар Точикистон боз кадом зироатҳо парвариш меёбанд? Тоҷикистон ягон хел мушкилот хам дорад? Сарфи назар аз мушкилоти иктисодй, дар мамлакат чй идома дорад ва чй пеш гирифта шудааст? Точикистон талош дорад, ки ба чй ноил гардад?

10. Переведите словосочетания.
Нефтегазовые месторождения, целебные минеральные воды, коммуникационный тупик, территория Таджикистана, отрасли народного хозяйства, во времена СССР, Общее соглашение о мире и национальном примирении, людские и материальные потери, ГЭС, Объединённая таджикская оппозиция, важнейший фактор обеспечения продовольственной безопасности, выращивание всех видов сельскохозяйственных культур, зерновые культуры, экономические реформы, добыча и переработка подземных ископаемых, освоение новых орошаемых земель, экономические трудности, экономические реформы, развитие всех отраслей промышленности, международное значение, гражданская война, развитие горнодобывающей промышленности.

11. Переведите на таджикский.
а) В конце 80-х годов прошлого века Таджикистан показывал высокие темпы развития во всех областях народного хозяйства. Однако в начале 90-х годов началась гражданская война. Она привела к огромным людским и материальным потерям. Экономике страны был нанесён ущерб, который составил примерно 7 миллиардов долларов США. Общее соглашение о мире и национальном примирении было подписано в Москве 27.06.1997. Его подписали Президент Таджикистана Эмомали Рахмон и руководитель Объединённой таджикской оппозиции (ОТО) Саид Абдулло Нури. Тем самым был пройден наиболее трудный этап в жизни страны.
В конце 90-х годов началась реконструкция и закладка промышленных предприятий, в том числе и с привлечением иностранного капитала. Несмотря на все препятствия, приступили к строительству пути от Каракорума в северо-западном направлении. В начале нынешнего века экономика страны значительно укрепилась Продолжается строительство автомагистрали по маршруту Куляб-Хорог- Кульма-Карокорум.
б) В последние годы в политической, экономической и общественной жизни происходят значительные изменения В стране есть все возможности для развития горной промышленности. На сегодняшний день в масштабах страны обнаружено более 400 месторождений газа, каменного угля, золота, серебра, минеральных и целебных вод. Строятся дороги и мосты местного, республиканского и международного значения. В стране обращается внимание на строительство малых гидроэлектростанций. На данный момент 95 малых электростанций уже построено. Скоро введут в строй новую очередь (букв агрегат) Рогунской ГЭС. Обращается внимание и на развитие образования и здравоохранения, культуры и быта в разных уголках страны.
Прирост продукции сельского хозяйства — главный фактор продовольственной безопасности страны. Выращиванию хлопка, который называют «белым золотом», способствует тёплый климат Таджикистана. Эта отрасль ещё в советское время считалась преобладающей. Но хороший климат способствует и выращиванию других культур. Сейчас в стране проводится политика (кредитования мелких хозяйств. Выполняется ряд инвестиционных проектов. В стране выращивается картофель, овощи и зерновые культуры. Несмотря на трудности, в стране продолжается проведение экономических реформ.

Часть I
Москва
ИД «Ключ-С»
2009